Stiuk a sztukateria - jak je wykonać?
Stiuk a sztukateria: Odkryj różnice między tymi dwiema technikami dekoracyjnymi. Termin "stiuk" budzi skojarzenia z ekskluzywnym wykończeniem, które naśladuje efekt marmuru, jednakże to jedynie początek rozległego spektrum form i dekoracji jakie oferuje ta technika. W tym artykule rozwiejemy wszelkie wątpliwości dotyczące stiuku, wyjaśniając różne techniki i zastosowania tego materiału od starożytności po współczesność. Ponadto, dowiesz się, jak tworzyć unikalne profile sztukatorskie i ornamenty ciągnione. Wnikniemy również w historię stiuku i jego ewolucję, przyglądając się zarówno tradycyjnym metodom rzemieślniczym, jak i nowoczesnym innowacjom przemysłowym.
Stiuk a sztukateria - jak je wykonać? - z tego artykułu dowiesz się:
Różnica między stiukiem a sztukaterią
Z czego zrobić profil ciągniony na elewację?
Jak zrobić ornament ciągniony?
Różnica między stiukiem a sztukaterią
Termin stiuk odnosi się do cienkowarstwowego tynku dekoracyjnego. Najlepszym pojęciem opisującym stiuk jest sztuczny marmur. Niekiedy błędnie używa się tego terminu opisując elementy dekoracyjne wykonane z gipsu, czyli tak zwane sztukaterie. Jednak pojęcie stiuk jest szerokie.
Stiukiem można nazwać wszelkie rodzaje wypraw tynkarskich, które naśladują efekt marmuru, zarówno te wielobarwne, jak i jednolite, różniące się składem chemicznym lub starannie imitujące inne rodzaje kamienia. Potocznie termin "stiuk" może odnosić się także do reliefów, kolumn, elementów architektonicznych i zdobień na ścianach wykonanych z cienkowarstwowego tynku dekoracyjnego. Obejmuje to również elementy architektoniczne na zewnątrz budynków, które dzięki odpowiedniej technice i użyciu białego cementu uzyskują wygląd autentycznego marmuru. Tak szeroka definicja stiuku jest źródłem pewnych niejasności, dlatego warto przyjrzeć się różnym technikom dekoracyjnym określanym jako stiuki.
Istnieje wiele technik wykonywania stiuków, począwszy od tradycyjnych, rzemieślniczych metod, a skończywszy na nowoczesnych rozwiązaniach z wykorzystaniem materiałów produkowanych przemysłowo.
Aby krótko odpowiedzieć na pytanie, stiuk to ekskluzywna wyprawa o bardzo drobnej strukturze, która po całkowitym utwardzeniu i odpowiedniej obróbce uzyskuje twardą, gładką i lśniącą powierzchnię, imitującą wygląd polerowanego kamienia. Najczęściej stiuki mają na celu naśladowanie faktury marmuru, co sprawia, że są często określane jako sztuczny marmur. (Zobacz: "Sztukatorstwo" autorstwa Zbigniewa Wolskiego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1988)
Historia stiuku
Historia stiuków ilustruje ich wszechstronność i trwałość jako materiału dekoracyjnego i architektonicznego przez wieki.
Rola Stiuku jako Materiału Rzeźbiarskiego
W okresach, kiedy materiały budowlane były kosztowne lub trudno dostępne, stiuk stał się alternatywą dla materiałów rzeźbiarskich, takich jak marmur czy drewno. Jego elastyczność i łatwość obróbki sprawiły, że był popularny w sztuce rzeźbiarskiej.
Starożytne Początki
Stiuk był używany już w starożytności, najstarsze znane przykłady stiuków sięgając nawet XVI wieku p.n.e. W tamtych czasach stosowano go do wyrównywania powierzchni budowli z kamienia, takich jak te na Krecie. Gips był również wykorzystywany jako materiał do zdobienia ścian w reliefach.
Renesans
W okresie renesansu, który przypadł na XV i XVI wiek, sztuka antyczna stała się wielkim źródłem inspiracji. Stiukowe elementy architektoniczne zaczęto ponownie wykorzystywać, nawiązując do stylu klasycznego. Wówczas również zaczęto go używać do marmoryzacji kolumn i innych elementów architektonicznych, co pozwalało na uzyskanie efektu przypominającego marmur.
Barok i rokoko
Okres baroku, który przypadł na XVII i XVIII wiek, był czasem bogatej i ekstrawaganckiej dekoracji. Stiuk stał się popularnym materiałem do zdobienia wnętrz i fasad budynków.
Klasycyzm i neo-style
Okres klasycyzmu, który przypadł na XVIII i początek XIX wieku. Charakteryzował się powrotem do sztuki antyku. Stiuk odgrywał wówczas istotną rolę w architekturze i dekoracji wnętrz. W duchu tego stylu, projektanci i architekci starali się naśladować formy i wzorce antyczne. Stiukowe kolumny, fryzy, kapitele i inne elementy architektoniczne były często wykorzystywane do zdobienia budynków, nadając im elegancki, klasyczny wygląd.
Wykorzystanie Stiuku w Neostylach: W XIX i XX wieku, w stylach architektonicznych znanych jako neostyle (np. neoklasycyzm, neogotyk, neorenesans), kontynuowano tradycję wykorzystywania stiuku. Stiukowe ozdoby były często używane do rekonstrukcji stylów z przeszłości.
Współczesne zastosowanie stiuku
Dzisiaj stiuk nadal jest używany w architekturze i dekoracji wnętrz, zarówno do odtwarzania historycznych stylów, jak i tworzenia nowoczesnych projektów. Zastosowania stiuku obejmują ozdobne elewacje, sufitowe rozety oraz różnego rodzaju detale i dekoracje.
Rodzaje stiuków
Stiuki można sklasyfikować na podstawie użytych materiałów, technik oraz ich formy. Pojęcie stiuków jest rozległe i obejmuje różnorodne aspekty, takie jak płaskie, odbijające światło dekoracje ścienne, realistyczne imitacje marmuru oraz elementy w reliefie i rzeźbione. W niniejszym artykule proponujemy podział na techniki tradycyjne i nowoczesne - te pierwsze wymagające specjalistycznej wiedzy, umiejętności rzemieślniczych i doświadczenia, a te drugie, które można wykonać z nieco mniejszym doświadczeniem i przy użyciu dostępnego materiału.
Z czego zrobić stiuki?
KOMBI STUCCO: Szybkowiążąca Zaprawa do Odlewów Sztukatorskich
KOMBI STUCCO to zaprawa do wykonywania małych odlewów sztukatorskich. Szybkie wiązanie umożliwia wyjmowanie odlewów z form już po 1,5-2,0 godziny. Zaprawa może być stosowana zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz.
Cechy produktu KOMBI STUCCO
- Nie nadaje się do wykonywania części z dużymi różnicami grubości.
- Nie nadaje się do prac sztukatorskich na systemach ociepleniowych; w takich przypadkach zaleca się stosowanie profili wykonanych ze styropianu.
- Nie zawiera składników wywołujących korozję chlorkową.
- W przypadku wykonywania odlewów o dużych rozmiarach lub skokowych zmianach grubości, zaleca się wzmocnienie przekroju prętami zbrojeniowymi.
- Szybkowiążąca, co skraca czas pracy.
- Hydrofobowa, co oznacza odporność na działanie wody.
- Łatwy sposób aplikacji i obróbki.
- Zbrojona mikrowłóknami, co ogranicza skurcz i naprężenia podczas wysychania.
Sposób użycia KOMBI STUCCO
Przygotowanie podłoża:
Sprawdź stan techniczny podłoża, na którym odlewy będą mocowane - powinno być nośne, stabilne, równe, suche i wolne od plam i wykwitów pochodzenia biologicznego i chemicznego. W przypadku występowania porostu glonów i/lub grzybów zastosować preparat ALGIZID. Stare i/lub zabrudzone podłoża umyć i odtłuścić wodą z dodatkiem preparatu CLEANFORCE. Wszelkie luźne, niezwiązane z podłożem warstwy (jak np. kurz, pył, odspojone tynki lub złuszczone powłoki malarskie) trzeba usunąć. W sytuacji gdy nierówności podłoża są znaczne, ścianę należy wstępnie wyrównać zaprawą wyrównawczą. Podłoża chłonne przed nakładaniem zaprawy zagruntować preparatem BUDOGRUNT ZG/WG. Okres wiązania zastosowanego na podłożu preparatu w optymalnych warunkach (w temperaturze +20 stopni C i wilgotności względenj powietrza 55%) wynosi ok. 3 godziny.
Przygotowanie i nakładanie zaprawy:
Do pojemnika z odmierzoną ilością czystej, zimnej wody: ok. 8,0 litrów na 25 kg zaprawy, stopniowo wsypać zawartość worka i dokładnie wymieszać (mieszarką/wiertarką wolnoobrotową z mieszadłem), aż do uzyskania jednorodnej masy, wolnej od grudek i natychmiast przelać do formy. Uwaga: Zarówno zbyt długi jak i zbyt intensywne mieszanie może doprowadzić do nadmiernego napowietrzenia zaprawy i w konsekwencji obniżenia jej parametrów wytrzymałościowych. Zarabiać wodą należy tylko taką ilość materiału jaka może zostać wykorzystana w ciągu 5-10 min. Nadmiar materiału i wszelkie zanieczyszczenia należy natychmiast usunąć. Zaleca się, jeśli jest taka możliwość, zagęszczenie ułożonej w formie zaprawy ułożonej w formie zaprawy przez wibrowanie. Poprzez lekkie ostukiwanie formy lub wibrowanie można usunąć ewentualne pęcherze powietrza z masy. Po ok. 1,5-2 godz. odlew powinien być wyjęty z formy, aby mógł równomiernie wyschnąć. W celu zapewnienia wysychania z wszystkich stron, odlewany należy składować na drewnianych rusztach.
Wskazówki wykonawcze:
Nie należy przyspieszać procesu schnięcia poprzez wystawianie na słońce lub wiatr. Zaleca się dotakowe mocowanie mechaniczne profili do podłoża. Bezpośrednio po zakończeniu prac należy umyć narzędzia za pomocą ciepłej wody.
Wykonany odlew wymaga sezonowania przed malowaniem, przyjmując jeden dzień wysychania na każdy 1 mm grubości odlewu (przy wysychaniu w temperaturze +20 stopni C i wilgotności względnej powietrza 65%). Odlewy należy pokryć wysoko dyfuzyjną powłoką malarską, stosując farby CALSILIT F, NOVALIT F lub ARMASIL F.
Z czego zrobić profil ciągniony na elewację?
KOMBI STONE – Gruboziarnista zaprawa sztukatorska do wykonywania profili ciągnionych na elewacji
KOMBI STONE to gruba, szybkowiążąca zaprawa idealna do tworzenia profili ciągnionych, gzymsów, rustyk i boniowania na elewacji budynku. Może być stosowana zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz.
Cechy produktu KOMBI STONE
- Nie nadaje się do prac sztukatorskich na systemach ociepleniowych; w takich przypadkach zaleca się stosowanie profili wykonanych ze styropianu.
- Nie zawiera składników wywołujących korozję chlorkową.:
- Szybkowiążąca, co przyspiesza proces pracy.
- Hydrofobowa, co zapewnia odporność na wilgoć.
- Łatwy w aplikacji i obróbce.
- Zbrojona mikrowłóknami, co ogranicza skurcz i naprężenia podczas wysychania.
Sposób użycia KOMBI STONE
Przygotowanie podłoża:
Sprawdź stan techniczny podłoża - powinno być nośne, stabilne, równe, suche i wolne od plam i wykwitów pochodzenia biologicznego i chemicznego. W przypadku występowania porostu glonów i/lub grzybów zastosować preparat ALGIZID. Stare i/lub zabrudzone podłoża umyć i odtłuścić wodą z dodatkiem preparatu CLEANFORCE. Wszelkie luźne, niezwiązane z podłożem warstwy (jak np. kurz, pył, odspojone tynki lub złuszczone powłoki malarskie) trzeba usunąć. W sytuacji gdy nierówności podłoża są znaczne, ścianę należy wstępnie wyrównać zaprawą wyrównawczą. Podłoża chłonne przed nakładaniem zaprawy zagruntować preparatem BUDOGRUNT ZG/WG. Okres wiązania zastosowanego na podłożu preparatu w optymalnych warunkach (w temperaturze +20 stopni C i wilgotności względnej powietrza 55%) wynosi ok. 3 godziny.
Przygotowanie i nakładanie zaprawy:
Do pojemnika z odmierzoną ilością czystej, zimnej wody: ok. 5,0 litrów na 25 kg zaprawy, stopniowo wsypać zawartość worka i dokładnie wymieszać (mieszarką/wiertarką wolnoobrotową z mieszadłem), aż do uzyskania jednorodnej masy, wolnej od grudek.
Uwaga: Zarówno zbyt długi jak i zbyt intensywne mieszanie może doprowadzić do nadmiernego napowietrzenia zaprawy i w konsekwencji obniżenia jej parametrów wytrzymałościowych.
Po wymieszaniu najpierw wykonać warstwę kontaktową, a następnie w zależności od grubości profilu, narzucić jedną lub kilka warstw i zaciągnąć szlamem. Przy nakładaniu kolejnej warstwy należy zaczekać na wystarczające utwardzenie warstwy poprzedniej. Po stwardnieniu ostatniej warstwy należy zaciągać ją na ostro, aby na szablonie nie pozostał materiał. W przypadku profili o znacznej grubości lub długości, wskazane jest dodatkowe wzmocnienie przekroju poprzez zastosowanie zbrojenia.
Wskazówki wykonawcze:
Podczas nakładania zaprawy powinna występować bezdeszczowa pogoda z temperaturą powietrza i podłoża w przedziale od +5 stopni C do +30 stopni C. Należy unikać pracy na powierzchniach bezpośrednio nasłonecznionych i przy silnym wietrze. W celu ochrony zaprawy przed szkodliwym oddziaływaniem czynników atmosferycznych zaleca się zastosowanie na rusztowaniach odpowiednich siatek lub plandek ochronnych. Bezpośrednio po zakończeniu prac należy umyć narzędzia za pomocą ciepłej wody.
Nieosłonięte części profilu od strony głównej należy tak kształtować, aby spadek powierzchni ułatwił odprowadzanie wody. Wykonany profil wymaga sezonowania przed malowaniem, przyjmując jeden dzień wysychania na każdy 1 mm grubości profila (przy wysychaniu w temperaturze +20 stopni C i wilgotności względnej powietrza 65%). Profile należy pokryć wysoko dyfuzyjną powłoką malarską stosując CALSILIT F lub NOVALIT F lub ARMASIL F.
Nie należy przyspieszać procesu schnięcia poprzez wystawianie na słońce lub wiatr. Zaleca się dodatkowe mocowanie mechaniczne profili do podłoża. Bezpośrednio po zakończeniu prac należy umyć narzędzia za pomocą ciepłej wody.
Wykonany odlew wymaga sezonowania przed malowaniem, przyjmując jeden dzień wysychania na każdy 1 mm grubości odlewu (przy wysychaniu w temperaturze +20 stopni C i wilgotności względnej powietrza 65%). Odlewy należy pokryć wysoko dyfuzyjną powłoką malarską, stosując farby CALSILIT F, NOVALIT F lub ARMASIL F.
